اهمیت جمهوریت اسلامی در معارف دینی
چرا و چطور امام خمینی(ره) اعتماد به مردم و تکیه به مردم را پایه اصلی حرکت خود قرار دادند؟
شخصیت و روحیاتی که از امام خمینی(ره) ظهورکرده؛ این را فریاد می‌زند که صادقانه و بدون پیش‌فرض‌های مصنوعی به سراغ معارف قرآنی و الهی رفته‌است. یعنی ایشان آدمی نبودند که چیزی از نزد خود، از دل خود، از هوای نفس خود، و حتی هوای نفس دیگران گرفته‌باشند و آن را با معارف اسلامی ترکیب کرده و مثلاً -نعوذبالله- معجونی به‌نام جمهوری اسلامی دربیاورند که هم با امیال دنیاخواهان جور درآید و هم مقبولیتِ دینی داشته‌باشد. هرگز این‌گونه نبود. ایشان در امر حق و باطل با کسی تعارف و مماشات نداشتند و از حق و حقیقت به‌خاطر خوشایند برخی، کوتاه نمی‌آمدند. پس این تأکیدات عجیب ایشان روی مردم‌سالاری و این اعتقاد و اعتماد به مردم از کجا می‌آید؟ چرا ایشان معتقدند که مردم رهبرند و آن‌ها از مسئولان بسی جلوترند و حتی خود امام افتخارشان این بود که جزئی از مردم باشند و بسیاری تعابیر جالب و دل‌انگیزِ این‌چنینی ... . این مسئله با مقداری دقت و تتبع در معارف اسلامی واضحاً مشخص می‌شود. در نهج‌البلاغه که خیلی هست¹؛ در مرام و منش آقا امیرالمؤمنین(ع) و مبارزه حضرت زهرا(س) این مطلب خیلی جلوه دارد. این تکیه به مردم در امر سیاست، حفظ عزت و کرامت مردم خیلی اهمیت داده شده‌است. این حرکتِ مردم‌پایه از آن‌چنان اهمیت و ناموسیَتی برخوردار است که در سوره حدید، اصلاً به‌عنوان هدف از ارسال رسل و انزال کتب ذکر شده‌است². یک قیام عظیم (لیقوم الناس) با یک رویکرد مقدس (باالقسط)!
وقتی فهمیدیم که «مردم‌سالاری دینی» یک هدف میانی از ارسال پیامبران و نزول کتاب‌‌های آسمانی می‌باشد؛ آن‌گاه خیلی چیزها را در این باره می‌فهمیم! در واقع خداوند می‌فرماید: «ما پیامبران‌مان را فرستادیم و همراه با آن‌ها کتاب را به‌حق نازل کردیم و میزان نازل کردیم تا شما مردم از این امکاناتِ فوق‌العاده استفاده کرده و جمعاً قیام کنید برای تحقق عدالت». در واقع انگار، ثمربخشیِ نهاییِ این دم‌ودستگاهِ اسلام و شریعت و قرآن و اهل‌بیت، از گذرگاهِ یک نهضت «مردم‌سالارانه‌ی دین‌محور» می‌گذرد. این است که می‌گوییم با دقت در این نکته‌ی قرآنی خیلی چیزها را متوجه می‌شویم.
یکی از نکاتی که می‌توان دریافت کرد این است که: «جامعه‌ی دینی مردم‌سالار، بستری می‌شود برای رشد و بالندگی افراد آن جامعه». افرادی که در چنین جامعه‌ای تنفس می‌کنند؛ خوب رشد می‌کنند و مسیر سلوک‌الی‌الله برایشان میسر می‌شود. چون بالاخره در چنین جامعه‌ای حاکمیت خداوند استقرار دارد. (البته چنین نیست که در جامعه‌ی کنونی به این هدف رسیده‌باشیم. بلکه مسافت طولانی‌ای در پیش است.) همین الان هم کسانی که با دید نافذ و ایمان محکم جهاد می‌کنند؛ برای اقتدار نظام اسلامی و برای تحقق جامعه‌ای چنین روح‌افزا تلاش پیگیر می‌کنند و از جاذبه‌های گمراه‌کننده، فاصله می‌گیرند تا مانع اراده‌شان نشود، و لباس محبت دنیا از تن بیرون می‌کنند و زره جهاد و مقاومت می‌پوشند؛ آن‌چنان پروازی می‌کنند که دست عابدان و زاهدان بدانها نرسد. کما اینکه امام بزرگوار درباره‌شان بیان می‌کند که ره صدساله را یک‌شبه رفتند. جوانانی که گاهی از عارف هفتاد هشتادساله هم جلو می‌زنند. درحقیقت علاوه بر اینکه خود جامعه‌ی ایمانی بستر رشد فوق‌العاده‌ی انسان‌ها است؛ مردمانی که این مسئله را جلو می‌برند؛ خود از تقرب خوبی در طول این راه بهره‌مند می‌شوند. و حقاً و انصافاً گزینه‌ای بهتر از «خود توده مردم» برای پیش بردن تحولات بزرگ اجتماعی وجود ندارد. کما اینکه رهبر انقلاب می‌فرماید: «در هر نقطه‌ای اگر کار دست مردم قرار گرفت و مردم دارای هدف بودند -[نه] آدم‌های بی‌هدف، آدم‌های سرگردان در امور زندگی، گرفتار امور روزمره‌ی شخصی، آن‌ها نه- هرجور کاری، سخت‌ترین کارها، کارهای نظامی، کارهای امنیتی، دست مردم وقتی افتاد؛ صحنه وقتی در اختیار مردم قرار گرفت؛ پیش خواهد رفت. مردم این‌جورند؛ هرجا صحنه به مردم سپرده شد؛ انگیزه‌های مردمی، نیروهای متنوع و متکثر مردمی، کارها را پیش خواهد برد».
_____________________________________________________________________________________________
۱.برای مثال ر.ک. به نامه ۵۳ (عهدنامه مالک اشتر) که حاکم دینی را به توده مردم توجه می‌دهد و از خواص تحذیرهایی نشان می‌دهد. یا حکمت ۲۲: «لَنَا حَقٌّ فَإِنْ أُعْطَينَاهُ وَ إِلاَّ رَكِبْنَا أَعْجَازَ اَلْإِبِلِ وَ إِنْ طَالَ اَلسُّرَى». ما را حقی است؛ اگر به ما اعطا شود فبها؛ و گرنه ترک شتر سوار می‌شویم هرچند شب‌روی طولانی شود.
۲. (حدید/۲۵) «لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡمِيزَانَ لِيَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِيدَ فِيهِ بَأۡسٞ شَدِيدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن يَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَيۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٞ». همانا ما پيامبران خود را با دلايل روشن فرستاديم و با آنان كتاب و ترازو [ى تشخيص حق از باطل] نازل كرديم تا مردم به عدالت بر خيزند، و آهن را كه در آن براى مردم قوت و نيرويى سخت و سودهايى است فرود آورديم و تا خدا مشخص بدارد چه كسانى او و پيامبرانش را در غياب پيامبران يارى مى دهند؛ يقيناً خدا نيرومند و تواناى شكست ناپذير است.
۳. بیانات در دیدار مردم آذربایجان به مناسبت سالگرد قیام ۲۹ بهمن، ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
